Przeglądarka do zdjęć małoobrazkowych Zasady budowy takiej przeglądarki przedstawiono na Przy wy­borze soczewki skupiającej trzeba zwrócić uwagę na jej dystorsję Jeżeli zastosuje się soczewkę niesymetryczną, wtedy ze względu na dystorsję nie jest obojętne, którą stroną będzie ona zwrócona do przezrocza. Na­leży zatem spróbować obydwa położenia soczewki i wybrać to, w którym dystorsja jest najmniejsza. Płytka ze szkła matowanego lub mlecznego umieszczona za przezroczem powinna zmniejszyć nierównomierność oświetlenia diapozytywu. Matówka w porównaniu z szybą ze szkła mlecznego ma tę zaletę, że przepuszcza więcej światła i tym samym przezrocze jest jaśniej oświetlone, natomiast lej wadą jest to, że przezrocze jest oświetlone nierównomiernie. Płytki takie są w sprzedaży, ale niekiedy należy je przyciąć diamentem do wymaganej wielkości. W tym celu należy wykonać diamentem rysę, a następnie wzdłuż linii nacięcia położyć cienki drut i obie strony szybki "acisnąć symetrycznie do linii cięcia W najprostszym przypadku szybę przykleja sę na tylnej stronie uchwytu przezroczy. Gdy ustalimy już typ stosowanej soczewki, celowe jest wykonanie szkicu planowanej obudowy przyrządu. Wykonanie takiego szkicu w odpowiedniej skali zaoszczędzi nam wiele czasu i ułatwia pracę. Zależnie od budowy optycznej należy rozróżnić dwa rodzaje przeglądarek; przeglądarki lupowe i przeglądarki czytnikowe. Przeglądarki te są w sprzedaży i w zasadzie nie opłaca się ich wykonywać samemu. Jeśli jednak decydujemy się na jej wykonanie, należy zastosować soczewkę skupiającą o ogniskowej 60-^-70 mm i o średnicy 20 mm. Długość ogniskowej oblicza się tak, jak to podano w rozdziale 9.1. Przezrocza mało­obrazkowe umieszcza się za soczewką w odległości ok. 2/3 jej ogniskowej. Wymiar ten ustala się doświadczalnie przed wykonaniem przeglądarki. Podczas oglądania przezroczy przeglądarkę lupową z matówką lub szybką mleczną trzyma się pod światło (skupione, rozproszone źródło światła) albo oświetla się przezrocze umieszczoną w niej latarką kieszonkową. Wadą przeglądarek lupowych jest to, że jesteśmy zmuszeni trzymać je bardzo blisko oczu. Przy przeglądarkach czytnikowych odstęp między okiem a przeglądarką wynosi 10-^25 cm. Urządzenie to można wygodnie ustawić na stole i oglą­dać przezrocza w dogodnej pozycji. Jako powiększający układ optyczny najlepiej nadaje się przy takich przeglądarkach soczewka Visolett; musi ona mieć średnicę ok. 70 mm. Soczewki te poznaje się po tym, że są one z jednej strony płaskie, z drugiej wypukłe i są bardzo grube w środku (znane jako lupy filatelistyczne). Soczewki takie dają powiększenie ok. 1.6X (liniowe). Dużą ich zaletą jest to, że oglądany obraz jest bardzo jasny i praktycznie wolny od dystorsji. W czasie obserwacji trzeba prze­zrocze trzymać bardzo blisko płaskiej powierzchni soczewki (- 176). Majsterkowiczom na ogół trudno jest uzyskać soczewkę Visolette o odpo­wiedniej wielkości, dlatego tutaj trzeba również przyjąć inne warianty. Za pomocą soczewki dwuwypukłej (p. rozdz. 9.1) o średnicy ok. 70 mm i ogniskowej ok. 75 mm można także uzyskać powiększenie l,6-f-l,8X w stosunku do oglądanego przezrocza. Wadą tych soczewek jest to, że dają stosunkowo duże zniekształcenie poduszkowe. Jeżeli zastosuje się dwie jednakowe płasko-wypukłe soczewki, skierowane do siebie powierzchniami wypukłymi, prawie stykającymi się ze sobą, zniekształcenie stanie się nie­mal niedostrzegalne. Soczewki te muszą mieć również średnicę ok. 70 mm i jeżeli każda z nich ma ogniskową ok. 150 mm, uzyskuje się liniowe powiększenie ok. 1,8X. Soczewki takie znajdują się w handlu jako soczewki kondensorowe, spotyka się je również jako soczewki okularowe (- 180). miejice sklejenia) Do budowy przeglądarki, poza soczewką (lub soczewkami), potrzebna jest również matówka (lub też szybka z mlecznego szkła), uchwyt przezroczy, żarówka ze źródłem prądu i naturalnie obudowa). Najbardziej odpowiednim materiałem na obudowę przeglądarki, uchwyt soczewki i uchwyt do prze­zrocza jest PCW, co jednakże nie oznacza, że inne materiały, jak duralu-minium albo drewno nie nadają się. Spośród wielu możliwości mocowania soczewki wymienimy kilka. Jeżeli stosuje się tylko jedną soczewkę, można ją umocować na przedniej stronie przeglądarki za pomocą małych, pasujących do siebie, wygiętych kątow­ników ( Kątowniki mogą być zastąpione małymi klockami, np. z PCW. Jeżeli przednia ścianka przeglądarki wykonana jest również z PCW, wtedy wystarczy jeden klocek przykręcić, a pozostałe dwa przykleić (- 178). W przypadku stosowania dwóch soczewek każdą z nich należy mocować w sposób podany wyżej. Odległość między soczewkami można łatwo regulować za pomocą trzech kołków dystansowych Do przezroczy konieczny jest uchwyt, aby oglądane przezrocze można było ustawić w odpowiednim położeniu w stosunku do układu optycznego. Wy­konanie takiego uchwytu nie jest problemem. przedstawiono uchwyt przezroczy wykonany z pasków mosiężnych wy­dętych pod kątem 90° i zlutowanych. Istnieje wiele możliwości oświetlenia przezrocza. Na przykład można za­stosować takie oświetlenie, które nie byłoby związane z przyrządem, jeżeli Innym sposobem oświetlenia przezrocza jest zastosowanie latarki kieszon­kowej z odpowiednią żarówką. Wbudowana bateryjka stanowi naturalnie znaczne rozbudowanie konstrukcji przeglądarki. Jeżeli mamy do dyspozycji transformator np. dzwonkowy, możemy go użyć do zasilania latarki. Obudowa przeglądarki może być wykonana w dowolny sposób. Poniżej opisano konstrukcję małej przeglądarki do przezroczy oraz podano szczegóły konstrukcji obudowy. Przykład ten stanowi naturalnie jedną z wielu moż­liwości. Pracę poprzedza zakup układu optycznego, tj. dwóch soczewek płasko-wy­pukłych o średnicy 72 mm, grubości w środku wynoszącej 11 mm i ognisko­wej ok. 140 mm (długość ogniskowej określa się tak, jak to opisano w rozdz). Odpowiednią odległość między powierzchnią soczewki a prze­zroczem określa się doświadczalnie; wynosi ona ok. 23 mm. ściach przykleja się cztery małe klocki, w których wykonuje się otwory gwintowane. Otwory w tych klockach wierci się po naklejeniu i po na­wierceniu otworów w płycie podstawy. Do płyty podstawy mocuje się rów­nież cztery nóżki gumowe. Tylną ściankę mocuje się do płyty podstawy za pomocą zawiasy. uchwyt soczewki, który wykonuje się z bardzo cien­kich sklejonych pasków PCW. Za pomocą trzech kątowników wykonanych z pasków blachy aluminiowej przykręca się tę oprawkę do zewnętrznej strony płyty czołowej. Elementy uchwytu przezrocza (również z PCW) skleja się ze sobą, np. klejem PCD 13. Sprężyna, pokazana na - 186, jest mocowana do uchwytu przezrocza śrubą M2. Sprężyna z twardego paska mosiężnej blachy ma do spełnienia dwa zadania. Jest ona tak wygięta, że podnosi o ok. 10 mm Włożone do uchwytu przezrocze, co umożliwia wygodne chwytanie prze­zroczy przy wymianie. Przy przeglądaniu przezrocza należy docisnąć do Podłoża przeglądarki, dzięki czemu sprężyna zwiera kontakt elektryczny, Powodując zapalenie się wbudowanej w przyrząd żarówki. Żarówka pali s>ę tak długo, jak długo przezrocze jest dociśnięte do oprawki. . widać, że uchwyt przezrocza wystaje z obudowy, i że jest ono dopasowane do szczeliny znajdującej się w obudowie. Na obydwu bocz-ych ściankach przykręcono dwa wkręty wpuszczane M3. Na tylnej ściance uchwytu przezrocza jest przyklejona szybka ze szkła mlecznego o wy­miarach 42X42 mm. Na zakończenie objaśnimy jeszcze instalację elektryczną. Jako źródło prądu wbudowuje się w przyrząd płaską bateryjkę 4,5 V, która jest umieszczona na płaszczyźnie podstawy przyrządu i jej styki elektryczne są zaciśnięte w odpowiednio wygiętych paskach mosiężnych. Paski te, umocowane do płyty podstawy lub też do obudowy przezrocza, spełniają rolę styków. Mię­dzy płytą podstawy i tylną ścianką, na której umocowano żarówkę, celowo nie umieszczono kabla prądowego. Doprowadzenie prądu odbywa się przez wspomniane wyżej paski mosiężne, przy czym ich zwarcie nastąpi dopiero wtedy, gdy zostanie zamknięta tylna ścianka przyrządu. Aby przeglądarkę można było używać również i bez własnego oświetlenia, na wewnętrznej stronie tylnej ścianki umieszczono lustro i przy jej częścio­wym otwarciu (dzięki temu, że zawias ciężko się obraca można ją ustawić pod dowolnym kątem) można rzucać na płytę ze szkła mlecznego światło lampy stołowej, a nawet światło słoneczne. Aby przy takim sposobie oświe- że przeglądarkę można ustawić w innym położeniu za pomocą odchylnej płytki umieszczonej pod przyrządem. Odchylanie to umożliwia odpowiednie ustawienie przyrządu, zarówno w stosunku do oczu osób dorosłych, jak i dzieci.