Ze światła dziennego nie rezygnujemy Gdy w pokoju w bezpośredniej bliskości tła (na ścianie bocznej) znajduje się okno, możemy je z powodzeniem wykorzystać jako źródło światła zarówno do zdjęć portretowych, jak i technicznych. Intensywność oświetlenia regulujemy roletą, którą należy założyć w oknie. Dla wyrównania jednostronności światła padającego przez okno zajdzie niewątpliwie konieczność rozświetlenia cieni ekranami (rys. 18), o których mowa w podrozdziale Ekrany rozjaśniające. Szczególnie przydatne do prac portretowych jest oświetlenie dzien­ne dwustronne przez okna umieszczone w ścianach sąsiadujących ze sobą. Jedno z tych okien, jeśli są jednakowe, należy nieco przysłonić, co da nam w efekcie oświetlenie bardziej plastyczne. Jeśli w pracy będziemy posługiwać się światłem sztucznym - rolety należy opuścić, gdyż światło dzienne mieszając się ze sztucznym może nam przeszkadzać, utrudniając określenie właściwego czasu naświet­lenia. Oświetlenie elektryczne W pracy fotografa światło elektryczne odgrywa niepoślednią rolę; uniezależnia ono fotografującego od wysoce nierównego się ściśle dawkować światła dziennego, a ponadto /ffei dodatkowo materiały negatywowe panchromatyczne (wszechbarwo-czułe), które w tym świetle, zawierającym dużo promieni żółtych, pomarańczowych i czerwonych, pracują szczególnie wydajnie. Jak przystosować instalację elektryczną do celów pracowni fotogra­ficznej powiemy obszerniej omawiając sprawę reflektorów, ich budo­wę i eksploatację oraz urządzenia ciemni. Teraz chcemy zaznaczyć tylko, iż w pokoju przeznaczonym na pracownię widną należy, prócz oświetlenia zwykłego, górnego, założyć 2-3 gniazda dodatkowe, najlepiej nisko, przy samej listwie podłogi. Jedno z gniazd powinno mieścić się w pobliżu stanowiska aparatu, drugie i ewentualnie trzecie - 10 do 15 cm nad deską stołu roboczego. Instalację elektryczną powinien przystosować do naszych celów fachowiec, gdyż samowolne wykonywanie przeróbek jest wzbronione. Amator może samodzielnie rozbudować sieć połączeniową przez zastosowanie do już istniejącego w ścianie gniazda wtyczki rozdziel­czej, tzw. rozgałęźnika, do którego można podłączyć kable prowadzą­ce do gniazda nad stołem roboczym i do miejsca, gdzie stawiamy aparat do zdjęć. Przewody powinny być jednak tak prowadzone, aby nie tworzyły pajęczej sieci i nie przeszkadzały w pracy. fotografowanego obiektu. Budowa takiego ref lektora jest trudniejsza, ale nie przekracza możliwości amatora. Można również, wzorem niektórych reflektorów fabrycznych, przy­mocować krążek rozpraszający do obudowy reflektora wtedy oddzielny stojak nie jest potrzebny. Siatkę z tiulu należy wówczas zastąpić siatką z cienkiego drutu. Światło rozproszone Celem złagodzenia zbyt intensywnego, ostrego światła reflektorów, nadania mu pożądanej niekiedy miękkości, wstawiamy w snop pro­mieni padających z reflektora siatkę rozpraszającą, sporządzoną np. z gazy młyńskiej lub tiulu. Siatkę taką umieszczamy nie bezpośrednio na reflektorze, bowiem w krótkim czasie uległaby przepaleniu, ale w pewnej odległości. Siatkę, napiętą na ramce z drutu lub wikliny, ustawiamy w dowolnej wysokości regulowanej przy pomocy stojaka. Światło rozproszone daje również reflektor zbudowany na nieco innej zasadzie . Lampa umieszczona jest w blaszanej obudowie i skierowana do wnętrza czaszy reflektora o dużej średnicy i niezbyt głębokiego. Promienie padają najpierw do wnętrza reflektora i stąd dopiero jako łagodne, rozproszone światło kierowane są w stronę